ضرورت توجه به تبعات انتقال آب بین‌حوضه‌ای

هوشنگ جزی امروز در حاشیه نشست هماهنگی پروژه مدیریت جامع حوضه آبخیز کارون بزرگ اظهار کرد: منابع همانند رودخانه کارون بایستی درست و یکپارچه مدیریت شود پس اقدام اصلی، مدیریت جامع حوضه آبخیز کارون است.

وی افزود: اگر به درستی از بالادست و پایین‌دست امکان مدیریت آب، خاک، فرسایش و رسوب را در یک تعادل اکولوژیک برقرار نکنیم یک بحران بوده و مدیریت‌های ما نمی‌تواند به پایداری چنین حوضه‌ای کمک کند و این یک تمرین حوضه‌ای برای اقدامات اکولوژیک در حوضه است. انتظار است که با توجه به تجارب کشور ژاپن و تاکید بر استفاده از دانش بومی کشور به ارتقاء برسیم و با اقدامات نمایشی و الگویی دانش خود را یک سطح بالا آوریم.

مدیرکل دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ادامه داد: انتظار است که از جریان‌سازی فکری که در این حوضه شکل می‌گیرد در سیستم مدیریتی آموزشی مطلوب به کارکنان دستگاه‌های مختلف که بر منابع زیستی اثر گذار هستند، انجام شود تا بدانند در دنیا چه اتفاقی در حال انجام است و باید برای این حوضه چه اقداماتی صورت گیرد پس فرایند آگاه سازی و آموزش بسیار مهم است که تا در پایان این پروژه بتوان یک سطح موضوع آموزش بخش‌های دولتی را ارتقاء داد.

جزی در ادامه گفت: مشارکت مردم موضوعی است که باید در این پروژه به آن پرداخت و دانش خود را در اختیار قرار داد چراکه بدون حضور مردم در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری نمی‌‎توانیم مدیریتی در حوضه‌ها داشته باشیم.

وی اضافه کرد: از اجرای اقداماتی که با مردم خواهیم داشت مدیریت مشارکت حوضه‌های زیستی و منابع طبیعی را تجربه خواهیم کرد و این امر فقط استفاده ابزاری از مردم نیست که درخت و بذر بکارند بلکه این است که چطور تصمیم گیرند و خودشان اجرا و نگهداری کنند و عِرق به منابع طبیعی را با سازمان جنگل‌ها شریک شوند تا یک ارتباط قوی میان سازمان جنگل‌ها و مردم برقرار شود.

مدیر اجرایی ملی پروژه مدیریت جامع حوضه آبخیز کارون بزرگ در ادامه گفت: برنامه مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز کشور در تمام استان‌ها در حال اجرا است که چارچوب اجرایی آن از سازمان جنگل‌ها خارج شده به دلیل اینکه اعتقاد داریم حفظ منابع طبیعی کشور نمی‌تواند توسط یک دستگاه دولتی انجام شود.

جزی افزود: در هر استان یک حوضه به عنوان نمونه انتخاب شده که حدود ۳۳ حوضه اجرایی در کشور هستند و تقریبا دو میلیون هکتار را در بر می‌گیرند. استانداران و فرمانداران به عنوان راهبران اصلی فعالیت خواهند کرد و سازمان جنگل‌ها در کشور هماهنگ کننده است.

وی تاکید کرد: در برنامه مدیریت جامع به دنبال برقراری ارتباط منظم بین استان‌ها هستیم. حوضه آبخیز کارون می‌تواند به عنوان نخستین حوضه‌ای که میان شش استان است که ممکن است دجار مسایل خاص نیز باشند، یک مدیریت صحیح را می‌طلبد.

جزی اظهار کرد: اکنون انتقال آب بین حوضه‌ای از موضوعاتی است که در کشور مطرح و تنش ایجاد کرده است که اگر در انتقال آب بین حوضه‌ای مدیریت درست انجام شود اشکالی ندارد بلکه اشکال این است که تنها به دنبال انتقال آب باشیم و ندانیم انتقال آب ممکن است چه مشکلی را برای مبدا انتقال آب ایجاد نکند. اگر برای این امر تدبیر نشود، انتقال آب بین حوضه‌ای موجب مشکل در مبدأ خواهد شد.

وی ادامه داد: اگر مدیریت یکپارچه و صحیح در تمام حوضه در نظر گرفته شود شاید بتوان از منابع موجود بهترین استفاده را کرد اما اکنون تنها به دنبال درمان سریع هستیم همانند سدسازی که برای درمان سریع، آب را ذخیره کردیم و اکنون پاسخ گرفته نمی‌شود. نباید یک سری پروژه‌های مقطعی انجام شود که نمی‌دانیم برای آینده آن چه اتفاقی می‌افتد.

جزی اضافه کرد: این مهم جز سیاست‌گذاری‌های مدیریت جامع حوضه آبخیز است اما نمی‌توان گفت به طور کامل موفق خواهد شد اما برای محقق شدن آن در تلاش هستیم و حدود دو سال است که مدل آن به استان‌ها ابلاغ شده است تا مدیریت جامع محقق شود. تاکنون اجرای این امر حوضه بزرگی را دربر نگرفته است اما در برخی نقاط اجرایی شده و در تنها حوضه بزرگی که از نظر مساحت در حال اجرا است در کارون، ارومیه، اترک و خوزستان است.

جزی در خصوص اینکه طرف ژاپنی چه سودی از اجرای پروژه مدیریت جامع حوضه آبخیز کارون خواهد برد، گفت: این کشور از تجارب کشورهای دیگر بهره می‌برد. ما نیز علاقه‌مند هستیم تا دانش بومی خود را به مناطق دیگر منتقل کنیم. ایران منابع مالی در اختیار ژاپنی‌ها قرار نمی‌دهد و از این نظر سود نمی‌برند بلکه سود آنان استفاده از دانش است.

جزی تصریح کرد: ایران عضو بسیاری از کنوانسیون‌های بین‌المللی و بسیار فعال است به نحوی که آمادگی کمک به محیط زیست دنیا را دارد پس باید با انجام پروژه‌های مشترک با کشورهای دیگر آمادگی خود را اعلام کند پس یک برد بین‌المللی از ارتباطات و همکاری‌های بین‌المللی خواهیم داشت که نشان می‌دهد دارای توانایی علمی و دانش هستیم و در ارتباطات بین‌المللی نیز می‌تواند موفق عمل می‌کنیم.

وی در ادامه اظهار کرد: اجرای فناوری‌ها، انتقال تجربه ژاپن به ایران، طراحی سیستم‌های پایش و ارزیابی برای دانستن میزان اثرگذاری از اقدامات این پروژه است.

جزی در خصوص اینکه با توجه به اهداف طرح مدیریت جامع حوضه آبخیز کارون بزرگ، آیا می‌توان به ضمانت اجرایی برای جلوگیری از اجرای طرح‌های غیرجامع همانند سد سازی و انتقال آب امیدوار بود، تصریح کرد: دستگاه‌های اجرایی مختلف تلاش‌های متفاوتی دارند. برخی تصور می‌کنند باید نظام مدیریت سرزمین را ساختارسازی کرد و از بالا دست دستور گرفت تا بتوان مدیریت را در پایین دست نیز اعمال کرد اما بعضی دیگر اعتقاد دارند نظام مدیریت سرزمین بایستی از پایین دست چیده شود.

وی اضافه کرد: باید یک حد وسط گذاشته شود که از هر دو سو حرکت شود. مدل مدیریت جامع حوضه آبخیز در تلاش است تا این دو را به یکدیگر نزدیک کند و نیاز به یک متولی است. در کشور شورای عالی آب وجود دارد و از بالاترین سطح آغاز می‌شود اما موفق نشده که در مدیریت آب کشور تاثیر گذارد زیرا پایین‌دست را ندیده است.

جزی در پایان گفت: باید با در هر دو نظام خرد و قدرت کار کرد . زمانی که نظام بالادست قانع شد می‌توان اقدامی را انجام داد این امر در پایین دست نیز اجرا خواهد شد. این کار در سازمان جنگل‌ها در حال انجام است.
انتهای پیام